W niniejszym artykule postaramy się odpowiedzieć na pytanie kto zgodnie z polskim prawem może być spadkobiercą ustawowym.

Wiele osób posiada dalszych, bądź bliższych krewnych w Polsce. Jak zatem sprawdzić czy po śmierci osoby najbliższej mieszkającej na stałe w Polsce przysługuje spadek?

Polskie prawo spadkowe reguluje w sposób kompleksowy kwestie spadkobrania ustawowego - czyli takiego, gdy osoba zmarła (spadkodawca) nie pozostawiła testamentu, czyli nie rozporządziła na wypadek śmierci.

Naczelną zasadą polskiego prawa spadkowego wyrażoną w art. 931 § 1 kodeksu cywilnego jest dziedziczenie przez małżonka oraz dzieci zmarłego. Osoby te dziedziczą co do zasady w częściach równych - z tym jednak zastrzeżeniem, że część przypadająca dla małżonka nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku. Niezależnie zatem od ilości dzieci posiadanych przez spadkodawcę, małżonek zmarłego zawsze otrzyma przy dziedziczeniu ustawowym minimum jedną czwartą całości spadku. Pozostała część spadku będzie podlegać podziałowi między dzieci zmarłego.

Podkreślić jednak należy, że zgodnie z art. 935¹ kodeksu cywilnego w przypadku gdy małżonkowie pozostają w separacji - przepisów o powołaniu do dziedziczenia z ustawy nie stosuje się.

Pamiętać należy także, o sytuacji gdy spadkodawca za życia wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z winy drugiego małżonka, a żądanie to było uzasadnione - w takiej sytuacji małżonek zmarłego jest również wyłączony od dziedziczenia.

Jeśli natomiast spadkodawca pozostawał w związku małżeńskim, lecz nie podsiadał dzieci - do spadku z ustawy powołani będą jego małżonek i rodzice, stosownie do regulacji z art. 932 § 1 kodeksu cywilnego.

Jeżeli jednak zmarły nie pozostawał w związku małżeńskim i nie posiadał dzieci to zgodnie z regulacją wyrażoną w art. 932 § 3 kodeksu cywilnego cały spadek przypada rodzicom spadkodawcy w częściach równych.

Natomiast gdy zmarły nie pozostawał w związku małżeńskim i nie posiadał dzieci, a nadto jeden z rodziców zmarł wcześniej od spadkodawcy - wówczas udział spadkowy przypadający nieżyjącemu rodzicowi przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych.

▪ Uwagi ogólne

Kolejnym interesującym zagadnieniem często występującym w umowach międzynarodowego przewozu towarów jest kara umowna. Kara umowna może pojawiać się w różnych sytuacjach. Jednym z przypadków jest zastrzeganie kary umownej za opóźnienie dostawy w zleceniu transportowym. Zdarza się jednak, że zleceniodawca próbuje obciążyć przewoźnika karą umowną za opóźnienie nawet wówczas, gdy brak jest jakiegokolwiek zapisu o karze umownej w zleceniu. Taką karę uzasadnienia zwykle obciążeniem nałożonym przez swojego kontrahenta. W treści opisu noty obciążeniowej można spotkać następujące określenia – Strafe (Niemcy), penalty (Wlk. Brytania i inne kraje), penalità (Włochy), które mogą świadczyć o tym, że zleceniodawca swoje roszczenie wywodzi z kary umownej.

W niniejszym artykule zostaną omówione trzy zagadnienia związane z karą umową. Pierwsze dotyczące próby naliczenia kary umownej bez jakiegokolwiek zastrzeżenia umownego. Drugie odnoszące się do naliczenia kary umownej na podstawie zastrzeżenia w zleceniu. Ostatnie będzie dotyczyło próby dochodzenia kary umownej przez zleceniodawcę na przewoźnika, jako rzeczywistej szkody.

▪ Kara umowna w prawie polskim i niemieckim

W myśl art. 483 §  1 Kodeksu cywilnego można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Zgodnie z prawem polskim do ustanowienia kary umownej konieczne jest odpowiednie zastrzeżenie w umowie. Z powyższego przepisu wprost wynika, że niezbędna jest zgoda obu stron umowy na zastrzeżenie kary umownej. Podobnie przedstawia się sytuacja w prawie niemieckim (§§ 339 i nast. BGB). Tym samym zleceniodawca bez odpowiedniego zastrzeżenia w zleceniu nie ma podstawy prawnej do naliczania przewoźnikowi kary umownej.