Wielokrotnie w praktyce prawniczej na obszarze Niemiec oraz w Polsce Kancelaria zetknęła się z próbami złożenia przez wierzyciela wniosku o ogłoszenie upadłości w złej wierze. Przez złą wiarę traktujemy wniosek o ogłoszenie upadłości, który został złożony przez wierzyciela w celu wymuszenia płatności od dłużnika z pominięciem dochodzenia jej w normalnym postępowaniu cywilnym. Zwykle złożeniu takiego wniosku towarzyszy groźba powiadomienia kontrahentów dłużnika o „toczącym się postępowaniu upadłościowym” lub informacja taka jest rozsyłana do kluczowych partnerów handlowych dłużnika. Nasza Kancelaria doradzała dłużnikom już w podobnych sytuacjach, które wymagały podjęcia szybkich i zdecydowanych działań. Wskazać należy, że takie działania wierzyciela polegające na podważaniu sytuacji finansowej dłużnika wobec jego kontrahentów mogą stanowić czyny nieuczciwej konkurencji i wiązać się z określoną odpowiedzialnością prawną.  

Przedmiotem niniejszego artykułu będą jednak rozważania na temat konsekwencji złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości przez dłużnika w złej wierze lub w celu wymuszenia płatności w niemieckim postępowaniu upadłościowym. Wniosek taki określa się w Niemczech jako Druck-Antrag. Artykuł nie omawia konsekwencji prawnych wynikających z nieuczciwej konkurencji oraz innych ustaw.  

Przesłanki wniosku o ogłoszenie upadłości złożonego przez wierzyciela

Zgodnie z treścią § 14 ust. 1 niemieckiego rozporządzenia o upadłości (Insolvenzordnung) wniosek wierzyciela jest dopuszczalny, o ile wierzyciel ma interes prawny w ogłoszeniu upadłości i uprawdopodobni swoją wierzytelność oraz podstawę ogłoszenia upadłości.

Generalnie wierzyciel nie ma interesu prawnego w ogłoszeniu upadłości dłużnika, jeżeli w ten sposób chce uzyskać zaspokojenia swoich należności tzn. z pominięciem dochodzenia wierzytelności na drodze sądowej. Interes prawny nie występuje również, jeżeli wierzyciel składając wniosek o ogłoszenie upadłości dąży do osiągnięcia celów, które są sprzeczne z istotą prawa upadłościowego np. nieuczciwa konkurencja (tak H. Bußhardt [w:] E. Braun (red.),Insolvenzordnung (InsO). Kommentar, C.H.Beck 2017, S. 121).

Uprawdopodobnienie wierzytelności powinno odbywać się poprzez jej logiczne wyjaśnienie i przedłożenie odpowiedniej dokumentacji.

Podstawą ogłoszenia upadłości jest niewypłacalność w rozumieniu § 17 niemieckiego rozporządzenia o upadłości. Niewypłacalność dłużnika może być wykazywana m.in. poprzez przedłożenie zaświadczenia od niemieckiego komornika o bezskuteczności egzekucji.

I. Wprowadzenie:

Oprócz reprezentowania polskich klientów przed Sądami w Niemczech sporą część spraw naszej Kancelarii stanowią sprawy przed Sądami w Polsce. Często są to sprawy z elementem zagranicznym, tzn. takie w których po drugiej stronie występuje podmiot zagraniczny lub dotyczą np. rozliczenia umów o charakterze transgranicznym - dostawa towarów do Niemiec, sprzedaż do Niemiec, roboty budowlane w Niemczech wykonane przez polskich podwykonawców itp.

Jedną z ważniejszych decyzji jaką należy podjąć decydując się na złożenie pozwu przeciwko kontrahentowi mającemu siedzibę za granicą jest wybranie właściwego sądu. Błędne ustalenie jurysdykcji może być bardzo kosztowne, wiązać się z odrzuceniem pozwu, przedłużyć dochodzenie należności lub nawet całkowicie uniemożliwić uzyskanie zaspokojenia roszczenia z uwagi na upływ terminu przedawnienia. 

Z całą pewnością zdecydowanie łatwiej prowadzi się sprawę w Polsce. Zwłaszcza, gdy np. charakter sprawy wymaga przeprowadzenia dowodów z przesłuchania wielu świadków, a świadkowie mają miejsce zamieszkania na terenie Polski. Zdecydowanie łatwiej polskiemu przedsiębiorcy jest przedstawiać swoje racje w ojczystym języku przed polskim sądem. Z doświadczenia Kancelarii wynika, że sądy niemieckie niechętnie korzystają z instytucji pomocy prawnej i niezwykle wyjątkowo decydują się na przeprowadzenie nawet niewielkiej części postępowania dowodowego w postaci przesłuchania świadków mających miejsce zamieszkania w Polsce przed polskimi sądami.

Z perspektywy polskiego przedsiębiorcy decyzja gdzie wnieść pozew ma znaczenie również ekonomiczne. Trudno jest prowadzić sprawę przed Sądem w Monachium, Kolonii czy w Dortmundzie. Trzeba ponieść dodatkowe koszty dojazdów, noclegu do odległego sądu. Odległość do sądu w Niemczech, a co za tym idzie koszty, zwiększa się jeżeli siedziba firmy znajduje się w Warszawie, Łodzi lub w Rzeszowie. Z tej przyczyny duży nacisk polscy przedsiębiorcy powinni kłaść na uregulowanie w umowie z kontrahentem zagranicznym właściwości sądów w Polsce do rozstrzygania wszelkich sporów. Jest to tzw. właściwość umowna.